CHÚ GIẢI TIN MỪNG
CHÚA NHẬT TUẦN XVIII MÙA THƯỜNG NIÊN - NĂM B
TIN MỪNG: Ga 6,24-35
Noel Quesson - Chú Giải
Bánh Hằng Sống (1)
Đức Giêsu đã không nhận vinh quang chính trị Người ta gán cho, sau khi làm phép lạ hóa bánh ra nhiều.
Vậy khi dân chúng thấy Đức Giêsu cũng như các môn đệ đều không có mặt ở bờ Biển Hồ Galilê thì họ lên chuyến đi Ca-phác-na-um tìm Người. Khi gặp thấy Người ở bên kia Biển Hồ.
Vinh quang chính trị, lương thực trần thế thuộc bến bờ khác, thuộc lãnh vực nhân loại. Muốn gặp được Chúa thực sự, phải tìm Chúa "trên bờ bên kia". Do đó một diễn từ dài về "Bánh hằng sống" sẽ bắt đầu và là nội dung của chương 6 Tin Mừng theo Thánh Gioan. Chúng ta sẽ đọc trong 4 Chúa nhật kế tiếp.
Diễn từ này rất khác với những gì ta thường nghe Chúa nói trong 3 Tin Mừng nhất lãm, như vậy thực sự là của Chúa hay của Gioan? Câu hỏi này đã được đặt ra từ thời các Giáo phụ tiên khởi trong Giáo Hội. Những nhà chú giải chân chính nhất ngày nay vẫn tôn trọng truyền thống và tóm lại trong câu trả lời như sau: "Chúng tôi luôn nghĩ rằng, bản chất của diễn từ nói về Bánh hằng sống chắc chắn là của Chúa, nhưng tư tưởng của Thầy được truyền lại cho chúng ta qua sự giải thích của Thánh Sử: Chính Thánh Gioan đã cho rằng phải thêm những điều đó vào. Đó cũng là điều Giáo Hội thường làm (A. Feuíllet).
Những gì Đức Giêsu thực sự đã nói, được thuật lại cho chúng ta bằng những ngôn từ, những kiểu nói soạn lại của Thánh sử. Được Chúa Thánh Thần linh hứng để viết Tin Mừng, Thánh Gioan chuyển tải cách trung thực những giáo huấn của Chúa Giêsu, nhưng không theo cách thuỷ như băng ghi âm. Nhờ suy ngẫm lâu dài người môn đệ trung thành, đã thấm nhuần giáo huấn của Thầy và chuyển đạt lại bằng những ngôn từ của chính mình. ông vừa là chứng nhân, ta là người được linh hứng.
Đức Giêsu đáp: "Thật, tôi bảo thật các ông, các ông đi tìm tôi không phải vì các ông đã thấy dấu lạ, nhưng các ông đã được ăn bánh no nê".
Đức Giêsu nói chuyện với những nông dân miền Galilê đang vất vả để kiếm sống. Họ biết đói khổ và no đủ là thế nào, khi họ miệt mài làm việc để thùa thu hoạch có kết quả tốt. Cũng như với người đàn bà xứ Samaria bên bờ giếng, Đức Giêsu dựa vào một nhu cầu vật chất của thính giả làm khởi điểm, đó là những biểu tượng thông thường: đói khát bánh nước... Sự chẩn đoán của Đức Giêsu đối với những người nông dân này vừa đúng lài vừa khắt khe: Những gì họ mong đợi không phải là những "dấu chỉ của nước trời" mà là những "lợi lộc vật chất" họ có thể thu nhận được. Sự chẩn đoán này vẫn luôn mang tính thời sự nóng bỏng. Những nông dân này có lẽ ít "duy vật" hơn chúng ta ngày nay. Nếu chúng ta đón nhận sự chẩn đoán này của Đức Giêsu để duyệt xét lại chính mình chúng ta sẽ khám phá ra rằng, phải chăng chúng ta cũng đói tiền bạc, đói quyền lực, sự kính trọng, an toàn, tiện nghi, và tiêu khiển? Khi Đức Giêsu "giải gỡ" những vấn đề cho chúng ta, chúng ta sẵn sàng bước theo Người. Nhưng nếu Người thực hiện những "dấu chỉ gây ngỡ ngàng" của nước Thiên Chúa không phù hợp với chúng ta, thì chắc chắn chúng ta cũng dễ dàng bỏ Người?
Các ông hãy ra công làm việc không phải vì lương thực mau hư nát, nhưng để có lương thực trường tồn đem lại hạnh phúc trường sinh, là thứ lương thực Con Người sẽ ban cho các ông, bởi vì chính Con Người là Đấng Thiên Chúa Cha đã ghi dấu xác nhận".
Chúa Giêsu dùng lương thực để so sánh, giúp chúng ta hiểu những gì Người mang đến cho nhân loại. Có hai thứ sự sống và hai loại của ăn: của ăn thân xác, cho ta sự sống dễ hư nát" và của ăn từ trời, cho ta "sự sống đời đời " Được Thiên Chúa tạo dựng và được dựng cho Thiên Chúa, nên con người đói khát Thiên Chúa. Ngoài Thiên Chúa, không gì có thể làm con người hoàn toàn thỏa mãn. Tất cả những lương thực trần gian không làm con người no thỏa. Đức Giêsu không dạy chúng ta khinh thường "lương thực hằng ngày" nhưng hãy ao ước "Bánh ban sự sống vĩnh cửu”. Đức Giêsu không xúi chúng ta biếng nhác trong công việc cần thiết cho sự sống nhân thế, nhưng Người muốn chúng ta "làm việc" cùng với sự nhiệt tình như thể để tìm kiếm sự sống không thể hư mất được. Khác với Bouddha, Đức Giêsu không bảo chúng ta phải diệt dục, nhưng ngược lại phải thăng hoa nó: Anh em chớ hài lòng với cuộc sống chẳng qua của anh em... Anh em hãy ước muốn sự sống đời đời Hãy làm những gì cần thiết để chiếm được sự sống đó, và hãy sống sự sống vĩnh hằng ngay từ bây giờ.
Họ liền hỏi Người: "Chúng tôi phải làm gì để thực hiện những điều Thiên Chúa muốn?" Đức Giêsu trả lời: "Việc Thiên Chúa muốn các ông làm, là tin vào Đấng Người đã sai đến”.
Ở đây bắt đầu một mạc khải lạ lùng. Lương thực cốt yếu mà con người đói khát, đó chính là Đức Giêsu. Một quyết đáp có vẻ táo bạo và điên rồ, nhưng đã được kiểm chứng hàng triệu lần từ 2.000 năm qua. "Anh em hãy tin". Đó là công trình của Thiên Chúa nơi chúng ta. Tin, có đức tin đó là làm việc với Thiên Chúa, là cộng tác với Thiên Chúa Đấng muốn ban cho chúng ta sự sống vĩnh cửu của Người.
Họ lại hỏi: "Vậy chính ông, Ông đã làm được dấu lạ nào cho chúng tôi thấy để tin ông? ông sẽ làm chi đây? Tổ tiên chúng tôi đã ăn manna trong sa mạc, như có lời chép: Người đã cho họ ăn bánh bởi trời". Đức Giêsu đáp: "Thật, tôi bảo thật các ông, không phải ông Môsê đã cho các ông ăn bánh bởi trời đâu, mà chính là Cha tôi cho các ông ăn bánh bởi trời, bánh đích thực".
Họ vẫn còn dừng lại tại chân trời quen thuộc của họ, họ vẫn luôn ở bờ bên này, Đức Giêsu tìm cách gợi lên trong họ những khát vọng cao siêu, khởi đi từ những nhu cầu vật chất. Nhưng ngày nay, chúng ta đang đói cái gì? Mỗi ngày người ta nói với chúng ta rằng, con người sẽ có hạnh phúc khi mua một cái máy nào đó để làm việc nội trợ, ngậm một viên kẹo, dùng một thuốc khử mùi hay dầu gội dầu nào đó... Còn Đức Giêsu lại nói với chúng ta, những thứ "man-na" đó chỉ là một thứ thức ăn vật chất rất thô thiển, có thể nói là dành cho loài vật, nếu so với hạnh phúc mà Chúa muốn ban tặng cho ta. Các bạn có để ý đến một hiện tượng trong xã hội Tây phương mà chúng ta có thể gọi là hiện tượng "bú mút": Suốt ngày, trên các đường phố, chúng ta thấy người ta ăn, nhai, ngậm, nuốt kẹo, đặc biệt là mọc lên rất nhiều hiệu bánh kẹo đủ loại. Những nhà phân tâm học nhận thấy trong hiện tượng này một sự thoái hóa, trở về tình trạng trẻ nít: Đứa bé thường tự giải buồn bằng cách mút ngón tay cái của nó. Nhưng đó không phải là dấu hiệu biểu lộ con người chỉ thích thỏa mãn với những lạc thú phiếm diện, hời hợt sao?
Dĩ nhiên, Đức Giêsu đang đứng ở mức lãnh vực khác hẳn.
Lạy Chúa, xin cho chúng con biết đói khát lường thực cốt yếu.
Vì bánh Thiên Chúa ban là bánh từ trời xuống, bánh đem lại sự sống cho thế gian.
Chúng ta nên suy gẫm về sự lạ lùng mà những chữ này gợi ra cho ta không? Chúng ta đã được tạo dựng cho Thiên Chúa. Dù muốn, dù không, cơn đói của chúng ta, chính là đói Thiên Chúa. Tiên tri I-sai-a đã nói "Tại sao phí tiền vào những của không làm no bụng". Sau khi đã đi tìm tất cả mọi lạc thú trần gian, Thánh Augustinô đã thú nhận rằng: "Lạy Chúa, tâm hồn con không nghỉ yên khi nó chưa được an nghỉ trong Chúa". Vâng, tâm hồn chúng ta rất rộng lớn, đến nỗi không gì có thể lấp đầy được ngoài một mình Thiên Chúa mà chúng ta được dựng nên vì Người. Sau mỗi lạc thú dục vọng lại sinh ra dục vọng, đó là dấu hiệu của sự đòi hỏi vô biên này.
“Bánh từ trời xuống" đó là man-na lương thực huyền siêu như bài đọc một Chúa nhật này đã nhắc cho chúng ta: Cái gì đây? Man-na? Người ta chờ đợi sự tái xuất hiện lương thực lạ lùng làm no thỏa, vào thời Đấng Mêsia. Nhưng khi lặp lại cách diễn tả truyền thống xa xưa, Đức Giêsu đã coi Man-na của thời Môisen chỉ là biểu tượng của "quà tặng từ trên cao", "lương thực bởi trời". Lời của Thiên Chúa. Theo sách Đệ nhị luật, mục đích sâu xa của phép lạ thời xuất hành không phải là để nuôi những người Do Thái về mặt vật chất trong sa mạc, nhưng nhằm giúp họ quen "tin tưởng" vào Chúa: "Con người không chỉ sống nhờ bánh mà còn nhờ những gì từ miệng Thiên Chúa phán ra" (Đnl 8,2-3) Đức Giêsu đã mượn câu này của sách Đệ nhị luật để nói với Satan: "Bánh vật chất" không đủ. Sự liên hệ này cho thấy, "Đấng Kitô" của Tin Mừng thứ 4 theo Thánh Gioan không khác với Đức Giêsu lịch sử đã được mô tả trong 3 Tin Mừng kia (Mt 4,4: Lc 4,4). Đức Giêsu cũng tuyên bố giáo thuyết của Người, hay hơn nữa, chính bản thân Người là lương thực: Con người không chỉ sống bằng bánh mà còn bằng lời Chúa.
Họ liền nói: "Thưa Ngài, xin cho chúng tôi được ăn mãi thứ bánh ấy". Đức Giêsu bảo họ? "Chính tôi là bánh trường sinh".
Quan niệm cho rằng lời Chúa, giới răn của Chúa là thức ăn thiêng liêng bổ dưỡng cho con người, cao quý hơn thức ăn thông thường đã có trong suốt Cựu Ước.
- A-mốt 8,11: "Sắp tới những ngày, Ta sẽ cho nạn đói đến trong xứ, không phải đói bánh, không phải khát nước, mà là đói khát nghe Lò Thiên Chúa".
- Geremia 15,16: "Khi nghe lời của Người, tôi đã ăn ngấu nghiến. Lời Chúa là sự vui sướng hạnh phúc cho lòng tôi”.
- Đức Giêsu theo Thánh Gioan (4,32-34).
Thầy phải dùng một thứ lương thực mà anh em không biết, đó là thi hành ý muốn của Đấng đã sai Thầy.
Ai đến với Tôi, không hề phải đói; Ai tin vào Tôi, chẳng khát bao giờ.
Trong bài Thánh thư Chúa nhật hôm nay, Thánh Phaolô nói với chúng ta về những người dân ngoại đã để cho sự hư vô dẫn đắt họ (Ep 4,17-24). Nếu những hiệu bánh ngọt cũng đủ làm thỏa mãn chúng ta, thì thật là đáng tiếc! Lạy Chúa, xin ban cho chúng con thứ bánh của Chúa, Này đây, tay con đang giơ lên cao...
Giáo phận Nha Trang - Chú Giải
"Ai đến với Ta sẽ không hề đói,
Ai tin vào Ta sẽ không hề khát bao giờ".
BÀI TIN MỪNG: Ga 6, 24-35
I. Ý CHÍNH
Bài Tin Mừng hôm nay là phần đầu của bài giảng về Bánh Hằng Sống (Ga 6, 22-72). Trong phần đầu này Chúa Giêsu phân biệt hai thứ bánh: Bánh vật chất nuôi xác tức là Manna trong Cựu ước, bánh thiêng liêng nuôi hồn tức Thánh Thể Chúa Kitô trong Tân ước.
II. SUY NIỆM:
1/ "Lúc đám đông không thấy Chúa ở đó":
Sau phép lạ bánh hoá nhiều, Chúa Giêsu và các tông đồ bỏ đảo Giênêzarét trở về Capharnaum, nhưng Chúa không đi cùng thuyền với các Tông đồ vì Người còn lên núi cầu nguyện một mình (Ga 6, 15). Dân chúng biết rõ Chúa Giêsu không đi thuyền đó, nên họ đổ xô đi tìm Người, nhưng không gặp, một số xuống đò từ bên kia bờ hồ Tibêria để trở về. Khi về tới Capharnaum gặp Chúa, họ hết sức ngạc nhiên vì gặp Người ở đó rồi.
2/ "Thưa Thầy, Thầy đến đây bao giờ":
Một câu hỏi rất ngạc nhiên, đơn sơ, tỏ lòng tha thiết với Chúa và muốn biết Người đến đây cách nào.
3/ "Thật, Ta bảo thật các ngươi":
Đây là kiểu nói biểu lộ sự xác tín của một người biết rõ và nắm vững vấn đề, Chúa Giêsu tỏ ra biết rõ và nắm vững điều Người sắp nói.
+ "Các ngươi tìm Ta không phải vì các ngươi đã thấy dấu lạ " Chúa Giêsu không trả lời câu hỏi của dân chúng, nhưng nhân cơ hội này, Người đã giảng một bài dài và quan trọng quen gọi là bài giảng về Bánh Hằng Sống. Chúa Giêsu thấy rõ nhiều người trong đám đông tìm Người chỉ vì đã được ăn bánh no nê và trong thâm ý họ chỉ mong Người làm vua để nhờ Người ban cho hạnh phúc ở đời. Họ không tin Người vì Người, nhưng vì bánh Người cho: Vụ lợi.
4/ "Các người hãy gia công làm việc...":
Người khuyên họ nên tìm thứ của ăn tồn tại không hư nát mà Người sẵn sàng ban cho họ. Vì đó là sứ mệnh của Người, sứ mệnh đã được Thiên Chúa đóng ấn nhận thực. Ấn tín này là các phép lạ Người làm.
5/ "Chúng tôi phải làm gì để gọi là làm việc của Thiên Chúa? ":
Nghe nói đến thứ của ăn lạ, những thính giả này cũng như người thiếu phụ Samaria (Ga 4,1-30) đem lòng thèm muốn vì thế họ muốn biết phải làm gì để được ăn thứ bánh đó.
6/ "Đây là công việc của Thiên Chúa là các ngươi hãy tin vào Đấng mà Người sai đến":
Chúa Giêsu chỉ cho họ thấy công việc họ phải làm là hãy tin vào Người là sứ giả của Thiên Chúa tức là Đấng thiên sai. Chữ tin ở đây hiểu theo thánh Gioan là trí vâng phục, lòng tin, cậy và yêu mến Chúa Giêsu (Ga 3, 21; 14, 21).
7/ "Ngài sẽ làm dấu lạ gì để chúng tôi thấy và tin Ngài?":
Chúa Giêsu vừa nói dứt lời họ hiểu ngay Người tự xưng là Đấng thiên sai. Dù mới chứng kiến phép lạ bánh hóa nhiều hôm trước, nhưng họ chưa thoả mãn vì thế họ đòi một phép lạ đặc biệt làm chứng sứ mệnh của Người, như Môisen xưa đã làm cho Manna từ trời rơi xuống vậy.
8/ "Không phải Môisen đã ban cho các ngươi bánh bởi trời, mà chính Cha Ta mới ban...":
Ở đây Chúa Giêsu muốn phân biệt: không phải Môisen đã ban Manna mà là Thiên Chúa ban, Môisen chỉ là người trung gian của Thiên Chúa. Hơn nữa Manna không phải là bánh đích thực từ trời ban xuống.
9/ "Vì bánh của Thiên Chúa phải là vật từ trời xuống và ban sự sống cho thế gian":
Ở đây Chúa Giêsu muốn nêu lên hai đặc tính bánh của Thiên Chúa.
+ "Vật từ trời xuống" có ý nói đến chính Chúa Giêsu là Đấng từ trời xuống. Chính Người là bánh của Thiên Chúa vì Người không đến từ một trung gian nhân loại, như Manna được ban xuống qua trung gian Môisen, nhưng trực tiếp từ Thiên Chúa.
+ Ban sự sống cho thế gian: Bánh này ban sự sống đời đời, chứ không như Manna ăn rồi lại đói và không giải thoát con người khỏi cái chết (Ga 6, 49). Bánh của Thiên Chúa ban sự sống cho mọi người chứ không riêng gì cho dân Do thái sống ở Sinai xưa.
10/ "Xin cho chúng tôi bánh luôn mãi":
Nghe Chúa Giêsu giải thích về bánh đích thực nhưng họ vẫn còn hiểu về bánh vật chất nên họ xin Chúa bánh đó.
11/ "Chính Ta là bánh ban sự sống":
Kiểu nói " Ta là " xác quyết về sự đích thực: chính Người thực sự là bánh ban sự sống đời đời. Kiểu xác quyết Chúa Giêsu thường dùng mà Gioan nghi lại:
- Ta là ánh sáng thế gian (Ga 8, 12; 9, 5).
- Ta là cửa chuồng chiên (Ga 10, 7 - 8)
- Ta là Mục tử tốt (Ga 10, 11 - 14)
- Ta là sự sống (Ga 11, 25)
- Ta là cây nho đích thực (Ga 15, 1 - 15)
- Ta là đường là sự thật và là sự sống (Ga 14, 6)
12/ "Ai đến với Ta... ai tin vào Ta...":
Điều kiện để được bánh của Thiên Chúa là tin vào Chúa Giêsu Kitô, ở đây muốn diễn tả:
+ Chính Chúa Giêsu là sự no thoả cho những ai tìm đến Người.
+ Chính Chúa Giêsu là sự thỏa mãn khát vọng cho những ai tin vào Người.
+ Chính Chúa Giêsu Kitô Đấng tự hiến trong mầu nhiệm Thánh Thể có khả năng thỏa mãn mọi khát vọng tôn giáo cho những ai đến và tin vào Người.
III. ÁP DỤNG:
A/ Áp dụng theo Tin Mừng:
1/ Qua bài Tin Mừng hôm nay, Giáo Hội muốn so sánh cho chúng ta nhận ra giá trị và ý nghĩa khác nhau về nhu cầu của ăn phần xác và nhu cầu của ăn phần hồn để nhờ đó chúng ta biết " Ra công làm việc" vì của ăn phần hồn hơn của ăn phần xác, điều này đòi hỏi chúng ta phải thực sự đem lòng tôn kính yêu mến và tha thiết với Bí tích Thánh Thể hơn.
2/ Manna là hình bóng Bí tích Thánh Thể:
Manna là của ăn nuôi dân do thái trong thời kỳ đi vào đất hứa. Thánh Thể là của ăn nuôi ta trên đường về trời.
3/ Giá trị của việc rước lễ:
Chúa Giêsu lấy Mình Máu Người làm của ăn, của uống cho ta để ta được tham dự vào đời sống vô cùng của Thiên Chúa, như Người đã nói: cũng như Cha Đấng hằng sống đã sai Ta và Ta sống nhờ Người, thì kẻ ăn Ta cũng vậy, nó sẽ sống nhờ ta. (Ga 6, 57).
Thịt máu Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể bảo đảm cho xác ta sẽ được sống lại để cùng với hồn sống chung hưởng hạnh phúc của Thiên Chúa như Người đã phán: " Ai ăn thịt và uống máu Ta thì có sự sống đời đời và Ta sẽ cho nó sống lại ngày sau hết " (Ga 6, 54).
B/ Áp dụng thực hành:
1/ Nhìn vào Chúa Giêsu:
a/ Xem việc Người làm:
Qua cuộc đối thọai rất tài tình và linh động để giáo dục dân chúng về Bánh Hằng Sống, Chúa Giêsu đã cho chúng ta nhận ra Người là một ông thầy dạy giỏi, một nhà dẫn giải sành tâm lý, một người giải quyết đại tài và hấp dẫn. Muốn noi gương Người chúng ta cần suy niệm:
- Cuộc đối thoại giữa Chúa Giêsu và dân chúng về Bánh Hằng Sống (Ga 6, 24 - 72).
- Cuộc đối thoại giữa Chúa Giêsu và thiếu phụ Samaria về nước hằng sống (Ga 4, 1-30).
b/ Nghe Lời Chúa nói:
1/ Các ngươi tìm ta không phải vì dấu lạ nhưng vì các ngươi đã được ăn bánh no nê: Chúa cũng nói với ta lời này khi ta theo Chúa vì vụ lợi, muốn được ơn này ơn kia chứ không phải vì thực tình mến Chúa hoặc khi chúng ta cần ơn Chúa thì sốt sắng đạo đức, nhưng khi bình thường, đặc biệt không cảm thấy nhu cầu ơn Chúa thì trễ nải, nguôi lạnh trong việc thờ phượng Chúa.
2/ Các ngươi hãy ra công làm việc: Chúa cũng nhắn nhủ với ta mỗi ngày đừng có mê mải với những công việc trần gian mà uổng phí cuộc đời. Cần đặt đúng bậc thang giá trị của cuộc sống toàn diện con người: Tinh thần quý hơn vật chất, sự sống siêu nhiên trọng hơn sự sống tự nhiên...
3/ Công việc của Thiên Chúa là hãy tin vào Đấng Người sai đến: Công việc Chúa đòi hỏi ta làm mỗi ngày là tin vào Thiên Chúa:
- Là Đấng Toàn năng để ta hoàn toàn tin cậy và phó thác nơi Người.
- Là Đấng Vô biên để ta có thể gặp gỡ Người mọi nơi mọi lúc
- Là Đấng Vĩnh cửu để ta gắn bó với Người.
- Là Đấng Thánh để ta chê ghét tội và giữ lòng trong sạch.
- Là Đấng Chân thật để ta hoàn toàn tin tưởng vững chắc vào Người.
- Là Đấng Chân Thiện Mỹ và nhân từ để ta yêu mến Người trên hết mọi sự...
4/ Chính Ta là bánh ban sự sống: Lời này thúc đẩy ta tin tưởng vào Thánh Thể và tha thiết với Thánh Thể bằng cách chăm chỉ tham dự Thánh lễ để rước lễ mỗi ngày và không quên viếng Thánh Thể khi có cơ hội.
5/ Nhìn vào đám dân chúng:
a) Thưa Thầy, Thầy đến đây bao giờ? Chúng ta cần phải biết đặt ra câu hỏi về Chúa trong mỗi công việc mỗi biến cố hay mỗi khi tiếp xúc với sự vật chung quanh để học hỏi tìm hiểu về Chúa hầu giúp ta gặp gỡ Người.
b) Chúng ta phải làm gì để gọi là làm việc của Thiên Chúa? Trong mỗi công việc, chúng ta cũng phải biết đặt ra câu hỏi như vậy để phân biệt thế nào là đẹp lòng Chúa, và thế nào là phản lại Chúa. Nhờ đó chúng ta thực hiện công việc sao cho xứng đáng là con cái Chúa hay con cái thế gian.
c) Ngài đã làm dấu lạ gì để chúng tôi thấy mà tin? Chúng ta cũng thường đòi hỏi Chúa làm phép lạ để chúng ta tin, đó là đòi hỏi của những kẻ kém lòng tin vì " phúc cho những ai không thấy mà tin " (Ga 20, 29).
d) Xin cho chúng tôi bánh đó luôn mãi: Dân chúng xin bánh ăn, nhưng chúng ta hãy khao khát xin Chúa thêm đức tin, cậy, mến Chúa luôn mãi.